Goierritarren hamarretik zazpik badaki euskara —lehen hizkuntzatzat %42k dute—. Baina etxean, dakitenen %33k bakarrik erabili ohi du. 'Herri euskaldun' guztiak ez dira 'arnasgune', bestetik.
Euskararen paparazziak lehiaketako sari banaketa egin zuten atzo Zumarragan, Euskararen Egunaren atariko.
Herri batean euskaldunen portzentaia %80tik gorakoa baldin bada, euskararen erabilera ere proportzio antzekoan ibili ohi da. Aldiz, euskaldunak %65-80 bitartean baldin badira, dezente jaisten da erabilera, %54ra, batez beste.
Ondorio horretara iritsi dira Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea (Uema) eta Soziolinguistika Klusterra. Beraz,
herri euskaldun eta
arnasgune ez dira parekoak, askotan. Euskara dakitenak %70etik gora diren herriei deitzen zaie euskaldun; eguneroko jardunean, arau sozial gisa euskara indartsu, erabilgarri eta presente dagoenari, berriz, arnasgune.
Goierri osoa hartuta, gutxigatik baina ez da iristen
herri euskaldun kategoriara. %69,6koa da euskararen indizea (euskaldunen kopuruari ia euskaldunen erdiak gehituta ateratzen da). Berezko lehen hizkuntza euskara %42,3k dute Goierrin, baina etxean %33,5ek darabil.
Euskararen indize altuena duten herriak Gaintza (%93,7), Zerain (92,7), Gabiria (90,6), Arama (90,4) eta Ataun (90,2) dira —2011ko ikerketa soziolinguistikoaren arabera—. Gainontzekoek 90etik beherakoa dute. Baxuena, berriz, Zumarragak (%57,3), Olaberriak (64,3), Beasainek (66,2), Ordiziak (67,7), Legazpik (67,8) eta Urretxuk (68,1). Beste guztiek 70etik gorakoa dute.
Bestetik, kaleko erabilera ere neurtu dute Uema-ko kide diren herrietan, tartean Goierriko zazpitan (12 dira kideak, denera). Kalean euskara gehien Ataunen erabiltzen da, aztertutako udalerrien artean: %91,5. Seguran hurrena (89,7), Zaldibia (88,8) eta Ezkio (88,6) gertutik direla. Itsasondok (81,8) eta Zerainek (81,2) ere indize altua eman dute erabileran (80tik gorakoa da
altua). Ez horrenbeste Legorretak, %67,1eko kale erabilerarekin.
Hiru udalerritan (Ataun, Segura eta Zaldibia), kaleko erabilera euskararen indizea baino altuagoa da. Horretarako, haurren presentzia giltzarria da. Umeak tarteko direnean, euskaraz gehiago aritzen dira beste adin taldeak ere.