Kaleak gaztelaniaz dagi
Zer hizkuntza ikusten dute begiek? Hitz egin eta entzuten den lengoaiaz gain, kalean bada hizkuntza paisaia osatzen duen beste corpus bat: denda, taberna, zerbitzu eta publizitatearena. Eta euskara gaztelaniarekiko galtzaile ateratzen da hor ere.
Edonork egiteko moduko ariketa da. Herri hazi samar bateko kalean gora eta behera ibili, begiak ondo zabaldu, eta hizkuntza-paisaiak eskaintzen duen eragin bisualari erreparatu. Euskaraldiak lortu du arlo pribatuan enpresetaraino sartzea, gutxienez parte-hartzaile bezala bada ere. Baina, azal fina urratu orduko, badago sakonago zer landua eta zer iraulia. GOIERRIKO HITZAk Lazkaoko kalea aztertu du, errotuluak, oharrak eta publizitate nahiz informazio kartelak behatuz.
Hirigoien kale osoa goitik behera, Jose Lasa, Mikelar, Elosegi eta Areso hasierako 93 establezimendu pribatuk zer hizkuntza darabilten zenbatu da. Dendak, tabernak eta zerbitzuak dira. Horietatik 74k daukate errotulazio nagusian hizkuntza etxearen izenaren alboan dedikazioa edo arloa adierazteko. Euskarak atera duen emaitza onena hortxe dago. Errotulu nagusia %70,3k euskaraz daukate, gaztelaniaz %13,5ek, elebitan %12,2k eta ingelesez %4k.
Bigarren mailako errotulazioa 14 dendak daukate. Zerbitzuaren informazio gehiagarria eman ohi dute, berezitasuna edo lantzen dituzten esparruak. Elebitasunaren alde egiten dute gehienek (%71,4), askotan euskarazko testuak hizki neurriz edo belztasunean nabarmenduta. Euskaraz soilik %28,6 daukate, gaztelania hutsean inork ez.
Kartelak, nagusiki erdaraz
Denda gehienen (68tan) ateko edo beirateetako oharrak, bestetik, ugari dira. Ordutegia, kontaktua, eta, azken aldian, koronabirusaren neurrien berri ematen dute. Euskararen presentzia asko murrizten edo lausotzen da horietan. Elebitan %51,5ek dauzkate oharrak, eta gaztelania hutsean %35,3k. Euskaraz bakarrik, 9 establezimenduk (%13,2).
Laugarren elementu bat ere behatu da: kartelak, publizitate afixak edo, jatetxeen kasuan, menu eta karta eskaintzak. 26 tokitan aurkitu dira halakoak. Arlo horretan, gaztelania hutsera jotzen dute erdiek baino gehiagok (%53,8). Elebitan %38,5ek dauzkate, eta euskara hutsean %7,7k bakarrik. Jatetxeen kasuan, nabarmena da gaztelania hutsaren aldeko joera; bai atariko kartari begiratuta, bai azkenaldian etxera eramateko eskaintzaz ipinitako oharretan ere.
Edonon ikusten diren Se vende eta Se alquila karteletan, eta segurtasun sistemaz ohartarazteko plaketan, berriz, euskara ez da ez bitartekoa, eta ez segurua.
Kaleko hizkuntza paisaia, herri baten informazio emaile
Euskararen normalizazioan egundoko garrantzia dauka hizkuntza paisaiak. «Dendak eta tabernak dira gure herrien erakusleiho, bai bisitarientzat, bai bertakoentzat. Kalean ikusten duenarekin geratzen da jendea, eta eragile horien lana garantzitsua da, baita esparru honetan lehentasuna euskarari ematea ere», azaldu du Uemaren Goierrirako teknikari Eneritz Albizuk. Nahiz udalerri euskaldunak izan «inertziek» eramaten dute gaztelaniaz aritzera, «lan munduko beste esparru askotan bezala». Uemak doako zerbitzua du dendari eta ostalarientzat, kartelak, oharrak, menuak, fakturak euskara hutsean jartzeko. Kartelak uema.eus/kartelak atarian deskarga litezke.
