Aztarnak
Goizaldea, katu isil baten moduan, Urgulleko harresira iristen da laban eginez. Uztaileko goiz hartan Aintzanek gorako eskailerak igo zituen harri bakoitzak goroldioaren azpian Donostiako historia baino zerbait gehiago ezkutatzen zuenaren sentsazioaz. Aztarnen bila zihoan. Denborak munduaren azalean edo pertsonengan uzten dituen arrasto leun horiek. Lehenengoa hogeita hamairugarren eskaileran topatu zuen. Han oinatza sakonune txiki batean Continue Reading
Goizaldea, katu isil baten moduan, Urgulleko harresira iristen da laban eginez. Uztaileko goiz hartan Aintzanek gorako eskailerak igo zituen harri bakoitzak goroldioaren azpian Donostiako historia baino zerbait gehiago ezkutatzen zuenaren sentsazioaz. Aztarnen bila zihoan.
Denborak munduaren azalean edo pertsonengan uzten dituen arrasto leun horiek.
Lehenengoa hogeita hamairugarren eskaileran topatu zuen. Han oinatza sakonune txiki batean zegoen zapalduta; mendeetan zehar militarren botek eta turisten sandaliek hutsune perfektua sortu zuten. Makurtu eta behatzarekin ukitu zuen. Harria ere nekatu egiten da, pentsatu zuen, hainbestetan zapaldua izan ondoren bigundu egiten da. Oinatza pauso askoren pilaketa bat da. XVIII.mendeko atabalaria imajinatzen zuen Damen bateriara bidean, edo bere aitona eskolatik ihesi tontorrera bidean bertatik itsasoa harroken kontra hausten ikusteko.
Bigarren aztarna usain moduan zetorren. Aintzanek kafe termoa ireki eta etxeko aroma etorri zitzaion: amonaren etxeko sukaldean igande arratsaldetan kilometrotara usaintzen zen hura. Egungo begiradak bi bide zituen. Hemen eta oraingoa eta atzera begira jartzen gaituena. Dagoeneko ez den horren aztarna aromatikoa.
Gotorlekura iristeko zegoela ametsetik kolpean atera arazi zioten zapatila batzuen kolpekatze erritmikoa. Korrikalari goiztiar bat zen. Urrats bakoitzean hiru izerdi orban uzten zituen lurrean, berehala desagertzen ziren aztarna umelak. Bere lorratzean, lanbroa zabaldu eta ixten zen teloi baten moduan. Aintzanek pentsatu zuen bizitzak ere horrela egiten duela korrika: lurrean ukitu leun bat betirako lurrundu aurretik. Baina uzten zuen izerdi arrastoa nahikoa izan zitekeen atzetik zetorrenak pista jarraitu zezan.
Ipar hegaletik behera gotorleku zahar baten sarrera itsutua aurkitu zuen. Ixten zuen ate metalikoan grafitiak: herensugeak, elkarlotutako inizialak, tinta beltzarekin idatzitako data bat “78-11-27”. Iruditu zitzaion idazkera ezagutu zuela. Data ere ezaguna zitzaion, aita zana hil zenekoa. Herdoildutako metalezko ateak ispilu baten antzera begira zuela iruditu zitzaion. Memoriaren lainoa izanda ere, maitatu zenuen hura benetakoa izan zenaren froga ñimiñoa.
Lurrean eseri zen bizkarra pinu baten enborrean jarriz. Bertso solteak idazten zituen koadernoa ireki zuen. Bart gauean irakurri zuen zerbait oroitu zuen: “Pertsona bakoitzak hiru aztarna uzten ditu: pasatu izanarena, botatako hitzena eta gordetako isiluneena.” Ez zuen autorea oroitzen, baina esaldia tatuaje baten moduan geratu zitzaion azalean. Aitaren aztarnetan pentsatu zuen. Bere barreak, bere erremintak eta bere ahotsa ez oroitzearen isiltasuna.
Aintzanek termoko azken kafe hondarra amaitu zuen eta orrialdea kendu zuen. Errotulagailu batekin AZTARNA hitza idatzi zuen. Metalezko ate herdoildura lotu zuen, dataren ondoan. Alferrikako keinua zen, baina ederra era berean: nolabait iraganarekin elkarrizketa bat pizteko ahalegina. Bidean jarri zen berriro ere, bazekien haize bolada batek papera eramango zuela. Baina berdin zitzaion: ekintza bera beste marka bat zen, beste aztarna bat, berak bakarrik oroituko zuena.
Konturatzerako pauso isiletan hipnotizaturik Zurriolaraino iritsi zen, bertan surflari talde bat taulak astinduz. Hondarretan arropak utzi zituzten lekutik itsas bazterreraino oinatzak eta taulen gainera. Olatu batek aztarna guztiak ezabatu zituen kolpean eta itsas bazter berri bat marraztu zuen. Aintzanek irribarre egin zuen: itsasoa atsedenik gabe ezabatu eta eraikitzen duen artisau nekaezina da. Existitzea, idatzi eta ezabatzean datzala oroitu arazten diguna. Sortu eta ezabatu, bien arteko elkarrizketa.
Alde zaharrera itzultzean kale nagusiko okindegiaren pertsiana hotsa. Opil egin berriaren usaina kresala usainarekin nahasten ze. Aintzanek amak txikitan xuxurlatzen zion kantua darabil ahoan konturatu gabe. Ulertu zuen agian kantuak direla aztarnarik sendoena: mendeak iragan ditzakete paperik gabe, sinadurarik gabe, eztarri anonimoen babesean. Opil bat erosi zuen, txanponekin ordaindu eta eskerrak emanda irten zen opila bera ere okinaren eskuen aztarna zirela pentsatuz, gari soroena, euriarena eta eguzki eta haizeena.
Paseo berrian Urumeara begira eseri zen petrilean. Mugikorra atera eta noten aplikazioa ireki zuen:
Aztarna:
Guztiok zapaltzen dugun harriaren sakonera.
Galdutako sukaldeak berpizten dituzten aromak.
Lurruntzen bada ere bidea erakusten duen izerdia.
Heriotza garaitzen duen tinta beltzeko data.
Galduko den eutsitako papera.
Taupada bakarra irauten duen itsas aparra.
Odola epeltzen duen partiturarik gabeko doinua.
Zerrenda begiratu eta gehiago faltako zirela jakinda mugikorra gorde zuen. Agian ez zuen inork irakurriko, baina hitz bakoitzak gizakion historiaren dunari ondar aletxo bat gehitzen zion. Eta hori nahikoa zen.
Eguzkiak bere tokia hartzean Aintzane altxa egin zen. Zeruko betazalak parez pare zeuden dagoeneko urdin gozo eta fresko bat erakutsiz. Etxerako bidea hartu zuen. Ez zen arduratu bere zapatilek oraindik bustia zegoen espaloian oinatzik uzten zuten ala ez: bazekien baietz, eta bazekien ere berehala desagertuko zirela. Baina nolabait, emandako pauso berri bakoitzak aurreko guztiak airera zabaltzen zituela bazekien: arnas moduan, pentsamendu gisa, agian inork inoiz beste mendi tontorren batean entzungo zuen hitz modura.
Etxeko atarian sartu aurretik atzera begiratu eta xuxurlatu zuen:
-Eskerrik asko.
Inork ez zuen erantzun jakina. Urrunean entzuten ziren olatuen danbor hotsak bakarrik, idatziz eta ezabatuz, idatziz eta ezabatuz, beti bezala.
